Czas powstania Gminnego Cudu Regionu
1950 r.
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Lokomotywa Parowa Ty45-421 wraz z tendrem ustawiona na bocznicy(tor 343) stacji kolejkowej w Łazach.
Dane techniczne pojazdu szynowego:
Producent:Pierwsza Fabryka Lokomotyw w Polsce, Chrzanów,
Producent kotła parowozu: Zakłady Budowy Urządzeń Kotlarsko-Mechanicznych – Zakład nr 1, Sosnowiec,
Tender (wagon do przewozu węgla dla lokomotywy): nr 32D43-421
Rok produkcji – 1950 r.
Dodatkowe urządzenia techniczne na bocznicy: Żuraw wodny Krausewerk Neusalz, semafor kształtowy
Opis kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu
Łazy to miasto, którego historia jest ściśle związana z kolejnictwem. Do czasu, gdy w tej miejscowości przebiegła linia kolei warszawsko-wiedeńskiej, Łazy były jedynie małym przysiółkiem pobliskiego Rokitna Szlacheckiego. W okolicach roku 1850 (choć niektóre źródła podają rok 1848) uruchomiono pierwszy przystanek kolejowy, co znacząco przyspieszyło rozwój osady. Dziś węzeł kolejowy w Łazach jest istotnym punktem zarówno dla transportu towarowego, jak i pasażerskiego. Nawiązania do kolejnictwa można znaleźć także w herbie miasta, które potocznie nazywane jest „Miastem Kolejarzy”.
Nie dziwi zatem, że jedną z atrakcji Łaz jest historyczny parowóz, który znajduje się na bocznicy kolejowej przy ulicy Dworcowej. Parowóz Ty45, będący ulepszoną wersją polskiego przedwojennego parowozu Ty37, został wyposażony w stoker – urządzenie do automatycznego podawania węgla. Pojazd wyprodukowano w pierwszej polskiej fabryce lokomotyw w Chrzanowie, znanej później jako FABLOK. Lokomotywy Ty45 były także wytwarzane w zakładach Cegielskiego w Poznaniu. Parowóz rozpoczął służbę w Opolu
w 1951 roku, a zakończył ją w Łazach, gdzie został wycofany z eksploatacji w 1992 roku. W tym czasie przeszedł remont przeprowadzony przez uczniów szkoły kolejowej. Po renowacji, parowóz był pielęgnowany przez pracowników PKP, którzy, zarówno w czasie pracy, jak i prywatnie, dbali o jego stan. Mimo tego, nie udało się go całkowicie ochronić przed skutkami upływającego czasu oraz działaniem wandali.
W 2011 roku parowóz niemal stał się przedmiotem sporu między dwoma zagłębiowskimi gminami. W Sosnowcu pojawił się pomysł, by ustawić historyczną lokomotywę w pobliżu neoklasycystycznego dworca kolejowego, wybudowanego w ramach budowy kolei warszawsko-wiedeńskiej. Miasto wystąpiło z prośbą o przekazanie parowozu do PKP Cargo, które wskazało na pojazd znajdujący się w Łazach.
To wywołało sprzeciw mieszkańców Łaz, którzy postanowili bronić swojej lokomotywy. Ostatecznie sytuacja zakończyła się kompromisem. Łazy odrestaurowały swój parowóz Ty45-421, natomiast Sosnowiec otrzymał inny, Ty51-133, który trafił do miasta ze skansenu kolejowego w Chabówce. Dziś w obu miastach, przy dworcach kolejowych, można podziwiać te niezwykłe zabytki techniki.
fot. Bartosz Gawlik
Stan zachowania/stopień kultywowania Gminnego Cudu Regionu
Ogólny stan techniczny parowozu jest dobry. Dostęp do wnętrza naraża go na drobne akty wandalizmu, takie jak napisy czy trudne do usunięcia naklejki. Na zewnątrz występują odpryski farby, nalot w postaci glonów lub pleśni, które rozwijają się na powierzchniach narażonych na wilgoć, oraz drobne ogniska korozji. Parowóz wymaga miejscowej interwencji w celu usunięcia obszarów zagrożonych pogłębianiem się korozji.
