Czas powstania Gminnego Cudu Regionu
W 1886 r. powstaje na terenie Częstochowy pomiędzy stacjami kolejowymi Częstochowa i Częstochowa-Stradom Gręplarnia i przędzalnia wełny Peltzer i synowie. Natomiast rok później utworzono garbarnie i farbiarnie skór baranich. Zakłady mieszczą się przy ul. Stradomskiej 19/21 (obecnie 1 Maja). Początkowo (bo od 1887 roku) stanowią własność spółki Peltzer i synowie, a od 1910 powstaje Towarzystwo Akcyjne Przemysłu Włókienniczego w Częstochowie stanowiące oddziały Francuskiej Spółki Akcyjnej z siedzibą w Paryżu.
Opis kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu
8 lutego 1905 roku w czasie rewolucji w fabryce miał miejsce strajk powszechny. Przędzalnia zatrudniała wówczas około 1800 pracowników. Kryzys zakładowi i ogromne straty przynosi wybuch I wojny światowej. Wówczas to z fabryki wywieziono 8 motorów elektrycznych, 18 maszyn z warsztatów mechanicznych, 8 kotłów miedzianych z farbiarni, wszystkie pasy transmisyjne, 31 ton części miedzianych, brązowych, aluminiowych i innych. Ogólną wartość poniesionych strat oszacowano na 10 600 000 franków francuskich.
Francuska spółka akcyjna była oddziałem spółki akcyjnej „Societe Anonyme de la Industrie Textile” z siedzibą w Paryżu i działała w Polsce na podstawie postanowienia Ministrów Przemysłu i Handlu oraz Skarbu z 26 listopada 1923 r. W 1930 r. kapitał spółki wynosił 36 000 000 franków, zatrudniano 1957 pracowników. Prezesem zarządu spółki był Rene Peltzer mieszkający w Paryżu, a administratorem zarządzającym przedsiębiorstwem w Częstochowie był Leon de Hagen
W pierwszych latach niemieckiej okupacji fabryka „Peltzery” utrzymała dotychczasowy profil produkcji. Jednak w roku 1942 zakład przejęła niemiecka firma Hasag – Hugo Schneidera z Lipska. Zapłaciła 2,15 mln marek i rozpoczęła produkcję amunicji. Ze sprzedaży wyłączono wszystkie maszyny włókiennicze i surowce. Od tego momentu zakłady rozpoczęły produkcję zbrojeniową na potrzeby III Rzeszy. W tym czasie dyrektorem administracyjnym zakładów Hasag w Częstochowie był Ernst Lüth. W fabryce pracowali w większości Żydzi z getta. Po jego likwidacji w 1943 r., skoszarowano ich na terenie fabryki, kolejną grupę tworzyli polscy robotnicy, którzy pracowali w Hasagu w ramach pracy przymusowej, często wykonując tę samą pracę co żydowscy więźniowe.
Od 25 stycznia 1945 roku w części dawnych zakładów Hasagu rozpoczęła swoją działalność Państwowa Fabryka Amunicji „Peltzery”, która później zmieniła swoją nazwę na Państwowe Zakłady Mechaniczne „Metal” – zajmujące się przemysłem zbrojeniowym. W tym okresie przy zakładach uruchomiono skup złomu. Mieszkańcy kolonii przyfabrycznej przynosili różnorodne metalowe wyposażenie: hełmy, skrzynie, tablice oraz elementy niemieckich maszyn.
Stan zachowania/stopień kultywowania Gminnego Cudu Regionu
W 1946 r. uruchomiono fabrykę pod nazwą Stradomskie Zakłady Przemysłu Wełnianego im. 1 Maja w Częstochowie. W 1970 r. pojawiła się nazwa Przędzalnia Czesankowa „Wełnopol”. Po 1998 r. fabryka przestała funkcjonować, a budynki fabryczne zaczęły popadać w ruinę. Po 2005 r. zostały zakupione przez firmy szwalnicze Limar Sp. z o.o., Dantex i Back.Up.Poland. Obecnie
Część obiektów dawnego zakładu wpisano do rejestru zabytków 29 maja 2024 (nr rej. A/1408/24)