Czas powstania Gminnego Cudu Regionu
Ok. 1914 r.
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Kopiec ziemny lub wzniesienie znajduje się na skraju miasta, w pobliżu drogi wjazdowej do Łaz z kierunku Ciągowic. Usytuowane jest na końcu terenu w formie klina, przylegającego do ronda oraz zbiegu ulic: Częstochowskiej i Konstytucji 3 Maja. Wzniesienie jest zadrzewione. Na jego szczycie znajduje się okrąg z głazów, a w jego centrum – kamienny monument o prostokątnym przekroju. Cokół jest prostokątny i tynkowany. Monument posiada granitową płytę z inskrypcją (kopię pierwotnej). Teren nie jest ogrodzony.
Opis kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu
W pobliżu osiedla Podlesie, u zbiegu ulic Częstochowskiej i Konstytucji 3 Maja w miejscowości Łazy, znajduje się zadrzewione wzniesienie ziemne. Na jego szczycie wznosi się kamienny monument, otoczony kręgiem głazów narzutowych, z których każdy ozdobiony jest wyrytym krzyżem. W latach 1914–1918, w pobliżu tego wzniesienia, pochowano 118 poległych żołnierzy, wśród których było 4 Niemców, 101 Austriaków oraz 13 Rosjan. Żołnierze ci uczestniczyli w walkach na froncie, który w 1914 roku biegł w okolicach miejscowości Podzamcze, w kierunku Pilicy. Część z pochowanych trafiła tu z pobliskiego lazaretu, mieszczącego się w domach pracowników kolei, w którym udzielano pomocy medycznej rannym żołnierzom.
W 1936 roku szczątki żołnierzy zostały ekshumowane i przeniesione na cmentarz w Porębie. W wyniku tych prac teren dawnego cmentarza został ograniczony do kopca ziemnego. Na jego szczycie stoi pomnik, mający około 3 metrów wysokości, wykonany z kamiennych otoczaków. Monument posadowiony jest na prostokątnej, otynkowanej podstawie, a jego szczyt jest wyoblony. Na środku znajduje się granitowa płyta z inskrypcją w języku niemieckim, która informuje o liczbie i narodowości pochowanych żołnierzy. Płyta najprawdopodobniej jest kopią poprzedniej. Cmentarz kilkakrotnie był porządkowany i remontowany. Pod koniec lat 90. XX wieku prace te zostały przeprowadzone przez niemiecką młodzież, przy współpracy z Austriackim Czarnym Krzyżem, Niemieckim Ludowym Związkiem Opieki nad Grobami oraz Fundacją „Pamięć” z Warszawy.
fot. Bartosz Gawlik
Stan zachowania/stopień kultywowania Gminnego Cudu Regionu
Teren sprawia wrażenie zadbanego. Delikatne pęknięcia podmurówki cokołu kamiennego monumentu. W pobliżu tablice informacyjne.
