Czartowskie Skały znajdują się blisko granicy polsko-czeskiej w Łącznej niedaleko Mieroszowa. Chociaż jest to mniej znana formacja niż Skalna Czaszka w Górach Stołowych, to jednak należy do najciekawszych tego typu form na Dolnym Śląsku. Z pewnością warto się tam wybrać dla samego piękna przyrody, a wrażenie skalnej twarzy na długo pozostawi w pamięci mocne wrażenia.
Czas powstania: wiek skał to około 200-250 mln lat; skały objęto ochroną jako pomnik przyrody Rozporządzeniem nr 11 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 8 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody
Opis cech fizycznych
Pomnik przyrody obejmuje trzy masywne skały umiejscowione we wschodniej części Zaworów będących północną odnogą Gór Stołowych w Sudetach Środkowych. Dokładniej dwie skały określane jako Bliźniaczki, które położone są na wysokości 580-610 m n.p.m., gdzie wyrastają ze wschodniej krawędzi góry Chochoł (673 m n.p.m) oraz skała Samotna położona po południowej stronie szosy u północnego podnóża góry Dziób (693 m n.p.m.). Wszystkie trzy skały znajdują się około lokalnej szosy łączącej miejscowości Różana i Łączna w gminie Mieroszów.
Formy skalne jako gminny cud przyrody
Pomiędzy wsiami Łączna i Różana na zboczu Chochoła w lesie można zobaczyć kilka formacji skalnych, które są największą atrakcją tamtych okolic.
Nieco przerażająca ich nazwa „czartowskie” nie bierze się znikąd – wyrastające na 20 metrów piaskowcowe bastiony naszpikowane są skalnymi detalami: m.in wystają z nich; diabelskie rogi, kły, wielkie oczy, niewielkie jaskinie czy skalne okna, potrafią pobudzić mocno wyobraźnię.
Dojazd do tej atrakcji jest stosunkowo łatwy to około 100 metrów od szosy w miejscowości Różana – Chełmsko. Po zakończonym zwiedzaniu można odpocząć w wiacie turystycznej, bądź odwiedzić jeszcze znajdującą się po przeciwnej stronie ulicy skałę Samotna. Czartowskie Skały są również dobrym miejscem do eksploracji całego pasma Zaworów.
Powstanie formacji i aspekty przyrodnicze
Czartowskie Skały, podobnie jak całe Góry Stołowe, zbudowane są z skał osadowych niecki śródsudeckiej. Dokładniej dolne partie tworzone są przez piaskowiec szarogłazowy okresu triasowego (200 – 220 milionów lat) o barwie czerwonej, na którym zalegają górnokredowe piaskowce barwy żółtej i jasnoszarej. Tutejszy piaskowiec powstał z osadów rzek niosących materiały wulkaniczne i osadowe. Obecny wygląd skał został uformowany w procesie tysięcy lub nawet setek tysięcy lat procesów wietrzeniowych. W tym czasie miększe warstwy piaskowca odsłoniły twardszą i odporniejszą skałę, która uległa uformowaniu do obecnych kształtów.
Resztki selektywnego wietrzenia są widoczne wzdłuż równoległych spękań do granic ławic oraz w formie inicjalnych żłobków powstałych poprzez wodę spływającą z górnej powierzchni skały. Miejscami widoczne są także formy kawernowe będące pustą przestrzenią w skałach przecinającą grzebień na wylot.
Obszar wokół skałek porasta las mieszany będący typowym drzewostanem gospodarczym o wielogatunkowym składzie. W dolnych partiach dominuje świerk pospolity i buk zwyczajny, podczas gdy w górnych partiach (suchszych i bardziej nasłonecznionych) dominuje sosna pospolita i brzoza brodawkowata. W runie leśnym bardzo pospolita jest borówka czarna, tworząca rozległe jednogatunkowe płaty, wśród których gdzieniegdzie występują kępy wrzosu zwyczajnego, pszeńca leśnego i borówki brusznicy.
Stan zachowania
Formacja skalna jako pomnik przyrody objęta jest ochroną. Jest to jednocześnie jedna z ciekawszych atrakcji przyrodniczych Gminy Mieroszów, ciesząca się popularnością szczególnie wśród turystów pieszych.
Opracowanie: Krzysztof Karwowski we współpracy ze Stowarzyszeniem Pasjonatów Historii Ziemi Mieroszowskiej.