Czas powstania Gminnego Cudu Regionu
Bazylika Archikatedralna pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja Apostoła została wybudowana w latach 1329–1388.
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Katedra jest częścią kompleksowej zabudowy wzgórza katedralnego we Fromborku. Wzgórze katedralne znajduje pomiędzy ulicą Kopernika, ścieżką w wąwozie biegnącą do ulicy Katedralnej, ulicą Katedralną i wąwozem w ulicy Krasickiego.
Bazylika Archikatedralna pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja Apostoła jest kościołem w stylu gotyckim. Ma postać trójnawowej bezwieżowej hali z wydłużonym prosto zamkniętym prezbiterium. Pod koniec XVI w. dobudowano strzelistą renesansową sygnaturkę, a w 1638 umieszczono zegar kościelny. We wnętrzu katedry znajdują się liczne ołtarze i epitafia, a także organy o 66 głosowej dyspozycji głosowej.
Opis kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu
Bazylika Archikatedralna Najświętszej Panny Marii Wniebowziętej i św. Andrzeja Apostoła była pierwszym i najważniejszym elementem zabudowy wzgórza katedralnego. Została wybudowana w miejsce starszej, drewnianej świątyni, istniejącej na wzgórzu do roku 1278. Budowę istniejącej, murowanej katedry rozpoczął biskup warmiński Henryk II Wogenap. Rozpoczęcie budowy świątyni potwierdza bulla papieska z dnia 12 listopada 1329 roku, poświęcająca ją Najświętszej Marii Pannie.
Ukończenie świątyni przypadło biskupowi warmińskiemu Henrykowi III Sorbomowi w roku 1388. W następnych wiekach pierwotny kształt katedry został w niewielkim stopniu zmieniony przez dobudowę w końcu XV wieku kaplicy św. Jerzego, zakrystii kanonickiej, kruchty południowej z pocz. wieku XVI, kaplicy św. Brunona oraz istniejącej do dziś ufundowanej przez biskupa Krzysztofa Szembeka w latach 1732-35 kaplicy Zbawiciela, św. Teodora i Wszystkich Świętych. Budowniczy katedry nie jest znany. W latach 1887–1891 przeprowadzono gruntowną renowację wnętrza katedry, które uzyskało obecny wygląd. Po wkroczeniu do Fromborka w lutym 1945 r. wojsk sowieckich katedrę zmieniono na stajnię i zdewastowano jej wnętrze. W okresie od lipca 1993 roku do kwietnia 1998 r. dokonano 72-ówch prac remontowych i inwestycji. Naprawiono ołtarz poliptyk, organy, dach, wieżyczki komunikacyjne, sygnaturkę a także odwilgocono katedrę. W latach dwutysięcznych zrealizowano kolejne inwestycje związane z odbudową katedry – remonty murów i dachu, renowacje licznych ołtarzy. Remontowi poddane zostało także poddasze katedry, gdzie urządzono ekspozycję mówiąca o historii katedry i sposobie budowania obiektów gotyckich.
W Katedrze spoczywa Mikołaj Kopernik, którego szczątki zostały odnalezione podczas prac archeologicznych w 2005 roku. Badania DNA potwierdziły tożsamość astronoma, a w 2010 roku odbył się jego ponowny pochówek.
Stan zachowania/stopień kultywowania Gminnego Cudu Regionu
Wzgórze katedralne jako kompleks budowli jest miejscem chętnie odwiedzanym przez turystów. W katedrze odprawiane są msze dla wiernych. Mają tam również miejsce koncerty organowe. Wnętrze katedry jest dostępne do zwiedzania dla osób odwiedzających Frombork. Podczas wizyty na wzgórzu katedralnym można również odwiedzić Muzeum Mikołaja Kopernika, obserwować miasto z wysokości na Wieży Radziejowskiego, a także udać się na seans w planetarium i poznać na własne oczy mechanizm działania wahadła Foucaulta. Nie jest to więc „pusty” zabytek, tylko tętniący życiem klejnot Fromborka.
Obiekt jest stale doskonalony, dzięki licznym pracom konserwatorskim i renowacyjnym. Katedra jest utrzymana w bardzo dobrym stanie, który polepsza się z roku na rok.