Tunel znajduje się pod wzgórzem Podlesie (603 m n.p.m.) w północno-zachodniej części Wyżyny Unisławskiej na północ od miejscowości Unisław Śląski, między przystankami kolejowymi Unisław Śląski i Boguszów-Gorce Dzikowiec na trasie kolejowej nr 291 z Wałbrzycha do Meziměstí.
Czas powstania: 15 maja 1877 r.
Opis cech fizycznych
Tunel w Unisławiu Śląskim jest obiektem zabytkowym, oddanym do użytku 15 maja 1877 r. Po wojnie jego stan uległ znacznemu pogorszeniu, ponieważ od 1945 roku nie był remontowany. Prace remontowe i konserwatorskie przeprowadzono dopiero latach 80. XX wieku. Był to pierwszy na Dolnym Śląsku tunel w obudowie murowej z cegły klinkierowej (obecnie znajduje się pod warstwą betonu). Do tunelu można dojść pieszo torami ze stacji kolejowej Unisław Śląski, do której można dojechać samochodem. Ten jednotorowy tunel ma długość 262 m, szerokość ok. 5 metrów, wysokość ok. 6 m, wlot znajduje się na wysokości 590 m, wylot na 595 m. Wewnątrz wykonano wnęki ucieczkowe i rewizyjne układu odwadniania. Portale tunelu wykończono w obudowie kamiennej z klińców.
Opis kontekstów historycznych
Budowa tunelu okazała się potrzebna po wojnie francusko-pruskiej, która pokazała jak ważną rolę odgrywała kolej. Po zakończeniu wojny rozpoczęto w regionie budowę sieci linii kolejowej. Jednym z odcinków Śląskiej Kolei Górskiej, który w założeniach projektowych miał stanowić fragment międzynarodowej magistrali Szczecin – Wiedeń, była linia Szczawno Zdrój – Kuźnice Świdnickie – Meziměstí. Linia miała połączyć wałbrzyski rejon węglowy z Austrią. Jedną z wielu przeszkód na trasie, było wzgórze odchodzące od Masywu Dzikowca i Lesistej Wielkiej, oddzielające Wyżynę Unisławską od Kotliny Kuźnickiej, dlatego zdecydowano się wydrążyć jednotorowy tunel. Pierwsze decyzje o budowie zapadły 17 września 1873 roku. Tunel przekazano do eksploatacji 15 maja 1877 roku. W latach 80. XX wieku prowadzone były w tunelu roboty remontowe przez Zakład Robót Górniczych pod nadzorem inż. Krzysztofa Aksamita w celu zabezpieczenia zabytkowego obiektu grożącego zawaleniem.
Stan zachowania
Obecny stan tunelu wskazuje na potrzebę remontu generalnego, który jest planowany w latach 2025-2026. Linia w ostatnich latach była ponownie uruchomiona na potrzeby ruchu turystycznego i obsługi turystów wybierających się na zwiedzanie skalnych miast Aderszpachu i Teplic nad Metują przy granicy w Czechach.
Opracowanie: Krzysztof Karwowski we współpracy ze Stowarzyszeniem Pasjonatów Historii Ziemi Mieroszowskiej.