Piec wykorzystywano do wypalania wapienia pozyskiwanego ze z pobliskich złóż, wytwarzając w ten sposób wapno palone. Skała używana do produkcji była wydobywana w kopalni odkrywkowej na Górze Polnej (671 m n.p.m.). Piec należało rozgrzać do temperatury 900-1000, opalając go drewnem z pobliskich lasów, węglem kamiennym i torfem. Wkład ładowany był od góry, a piec pracował w ruchu ciągłym.
Czas powstania: XVII-XVIII wiek
Opis cech fizycznych
Z pierwotnego wapiennika pozostała już zaledwie ruina. Dobrze zachowana jest jednak zbudowana z kamienia podstawa i dolna część pieca, a także pozostałości konstrukcji z cegieł, na której prawdopodobnie osadzona była rynna odbiorcza wypalonego już wapna. Stan wnętrza nie jest znany.
Opis kontekstów historycznych
Brak szczegółowych zapisów historycznych dotyczących tego wapiennika, wiadomo jednak, że według historycznego urbarium, pobliski folwark należał do Kaspara Hoffmann w 1680 r., a w 1770 r. do Samuela Wagnera. Nieruchomość później często zmieniała właścicieli. Piec prawdopodobnie był częścią tego majątku.
Skałę wapienną kruszono już podczas wydobycia na szczycie Góry Polnej, a piec do wypalania stał na płaskim terenie poniżej stoku, dlatego wapień mógł zsuwać się z góry w specjalnej rynnie prowadzącej ze szczytu pod sam piec. W terenie nadal widoczne są ślady po rynnie (wypłaszczenie), chociaż góra jest już zaleziona. Około 1883 roku wójt Heinrich Ilchmann zburzył piec, a kamienie wykorzystał jako fundament pod budowę stodoły. Złoże wapieni na Polnej powstało na strefie kontaktowej węglonośnych warstw iłowców zaclerskich i warstw noworudzkich. Praktycznie cały grzbiet Polnej (ok. 300 metrów w układzie horyzontalnym) był miejscem wydobycia około metrowej warstwy żyły jasnoszarego wapienia.
Za Górą Polną, u podnóża Bukowca znajdowały się pastwiska Unisławia. Prowadziła tędy droga do Sokołowska. Łąki na Polnej znane są botanikom z występowania rzadkich roślin – skrzypu łąkowego, wiechliny chaixa, stokłosy gałęzistej, róży rdzawej, wierzby iwy i innych.
Stan zachowania
Obecnie wapiennik jest w stanie ruiny. Pozostałości konstrukcji są zajmowane przez roślinność, z jednej strony niszczącej konstrukcję, z drugiej strony chroniącej obiekt przed erozją. Obiekt ma duży potencjał historyczny i edukacyjny, wymaga jednak prac badawczych, archeologicznych, a następnie gruntownej renowacji.
Opracowanie: Krzysztof Karwowski we współpracy ze Stowarzyszeniem Pasjonatów Historii Ziemi Mieroszowskiej.