Czas powstania:
nie dotyczy
Opis cech fizycznych:
Wzgórze Przemienienia Pańskiego w Będzinie Grodźcu nazywane Górą Świętej Doroty, potocznie nazywana „Dorotką” to jedno z najwyższych wzniesień Wyżyny Śląskiej (382 m n.p.m.). Niegdyś niezalesione charakterystyczne wzgórze, widoczne z odległości wielu kilometrów do dnia dzisiejszego jest symbolem ziemi będzińskiej. Obecnie jej zbocza porasta wiele gatunków drzew i krzewów tj.: jesiony, klony, buki czy robinie akacjowe.
Leżąca na szlaku turystycznym Husarii Polskiej góra, włączona w 2010 roku do szlaku Via Regia będącym odnogą szlaku pielgrzymkowego Drogi Świętego Jakuba, od wielu dekad jest miejscem pielgrzymkowym okolicznej ludności.
Opis kontekstów historycznych:
Jak wykazały prowadzone badania archeologiczne (stanowisko 16, AZP 96-48/2) na wzgórzu usytuowane było grodzisko, którego początki datowane są na późny okres epoki brązu 900-750 r. p.n.e., a zmierzch na starszą fazę wczesnej epoki żelaza (halsztat C) 750-550 p.n.e.
W latach 30. XVII w. na wzgórzu ks. Wojciech Lipnicki wybudował kościół z funduszu swej krewnej Doroty Kąskiej. Jednonawowa świątynia z dwiema niszami i barokową wieżą służyła mieszkańcom Grodźca do czasu wybudowania kościoła parafialnego pw. św. Katarzyny. W 1865 roku Marcin Kotuła, w podziękowaniu za uzdrowienie dziecka ufundował do kościółka obraz Matki Boskiej z pierścionkiem na palcu. Wkrótce świątynia stała się miejscem pielgrzymek. Wierni zatrzymywali się także przy źródełku zlokalizowanym na wschodnim stoku wzniesienia skąd czerpali wodę przypisując jej moce uzdrawiające.
Kościół pw. św. Doroty ulegał kilkakrotnie zniszczeniu i dewastacji. Nie ominęły go pożary, zniszczenia wojenne, kradzieże i zmiany przeznaczenia – w okresie I wojny światowej mieściły się w nim stajnie. Ponadto od lat 20. XIX w. z uwagi na prowadzoną w pobliżu działalność górniczą doszło do uszkodzenia murów budowli. Renowację świątyni przeprowadzono w latach powojennych udostępniając ją okazjonalnie wiernym. Kościół wraz z otoczeniem wpisany jest do rejestru zabytków województwa śląskiego (A/806/2021).
Rada Miejska w Będzinie w 1993 roku w celu zachowania wartości ekologicznych, kulturowych i estetycznych, utworzyła obszar chroniony krajobrazu „Góra Świętej Doroty”.