Czas powstania:
XIX / XX wiek
Opis cech fizycznych:
W pobliżu kąpieliska przy ul. Wojska Polskiego, na terenie Parku Niwka zachowały się pozostałości prochowni związanej z działalnością górniczą. Prochownia powstała najprawdopodobniej na przełomie XIX i XX wieku i ściśle powiązana była z działalnością pobliskiej kopalni.
Magazyn materiałów wybuchowych składał się z dwóch bliźniaczych komór, na planie prostokąta o bokach ok. 9-11 metrów, do których prowadziły osobne, sklepione łukowo wejścia. Komory rozdzielone wałem ziemnym.
Prochownia o konstrukcji murowano – ziemnej. Ściany murowane z kamienia, cegły, betonu, wzmacniane stalowymi linami i płaskownikami. Od strony zewnętrznej mur wzmocniony nasypem ziemnym. W konstrukcji widoczne ślady rozbudowy i wzmacniania struktury w kolejnych latach użytkowania prochowni.
Obecnie brak pokrycia (dachu), ściany z widocznymi ubytkami, pęknięciami muru, pozostałości tynku. Wejście w komorze północnej zasypane, w południowej – z licznymi ubytkami.
Opis kontekstów historycznych:
W prochowniach magazynowano materiały wybuchowe i przygotowywano ładunki do odstrzałów w kopalniach. Z uwagi na zagrożenie wybuchem lokalizowano w znacznej odległości od obiektów kopalnianych, zabudowań mieszkalnych i dróg komunikacyjnych.
Już w II poł. XIX wieku przepisy górnicze regulowały warunki lokowania składów materiałów wybuchowych (Ustawa ogólna rosyjskich dróg żelaznych, załącznik do art. 153, Zb. pr. r. 1869, Nr. 8 i r. 1885, art. 671):
budynki i składy, przeznaczone do materjałów, wybuchających od zapalenia, mogą być wznoszone wszędzie nie bliżej 80 sążni od linji granicznej ziemi, wywłaszczonej pod drogę; prochownie prywatne nie mogą być urządzane bliżej, niż o jedną wiorstę od granicy ziemi, wywłaszczonej pod drogę żelazną, a prywatne składy materjałów wybuchowych dla potrzeb przemysłu górniczego, hutniczego i solnego, nie mogą być urządzane bliżej, niż o półtory wiorsty od dróg żelaznych. Składy materjałów łatwo zapalnych są wzbronione w pobliżu dróg żelaznych na odległości mniejszej, niż 10 sążni od linji granicznej ziemi, wywłaszczonej pod drogę.
W pobliżu pozostałości zachowanej do dziś prochowni niegdyś znajdowały się jeszcze co najmniej trzy inne magazyny prochu na potrzeby działających w Sosnowcu kopalń.
Również w innych dzielnicach Sosnowca, w pobliżu kopalń istniały magazyny prochu. Do dziś w Parku 1000-lecia zachował się ziemny nasyp stanowiący niegdyś konstrukcję prochowni.
Dane identyfikacyjne:
województwo śląskie
Gmina Sosnowiec, Sosnowiec – Niwka