Czas powstania Kina „Syrena” – początek XX wieku.
Czas powstania Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” – 1887 rok.
Opis kontekstów historycznych
Kino jasielskie mieści się w dawnym budynku „Sokoła”, przy ul. Sokoła. Budynek został wzniesiony staraniem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Podczas II wojny światowej uległ zniszczeniu. Odbudowano go końcem lat 50-tych XX wieku. W odnowionym budynku usytuowano Kino „Syrena”. Było to jedno z pierwszych kin w województwie, które dysponowało ekranem i projektorami do wyświetlania filmów panoramicznych. Pierwszym filmem tego typu była kolorowa wersja „Krzyżaków” w reżyserii A. Forda. Był to 1960 rok. Przez wiele lat seanse w jasielskim kinie cieszyły się dużą popularnością. Główna sala kinowa była także wykorzystywana do organizowania spotkań kulturalny, akademii okolicznościowych. W związku z rewolucją technologiczną, w latach 90-tych XX wieku frekwencja zaczęła stopniowo maleć. Po remoncie kino zyskało nowy blask. Zostało ono wyposażone w nowoczesny system nagłośnieniowy i nowe wyposażenie. Jednak takie warunki nie zwiększyły znacząco zainteresowaniem repertuarem kinowym. W budynku tym mieści się również Centrum Informacji Turystycznej i Kulturalnej, tzw. „CITiK”.
Zagłębiając się w historię Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Jaśle, nie znajdujemy wielu dokumentów. Wiele z nich uległo zniszczeniu podczas II wojny światowej. Te, które przetrwały, zostały przekazane przez osoby żyjące, pamiętające tamte czasy.
Wspomniane Towarzystwo powstało w 1887 r. głównie za sprawą inteligencji, a także wpływu gniazda ze Lwowa, Krakowa oraz Tarnowa. Założycielami byli: inż. Seweryn Biegański) oraz Karol Biegański. W momencie zakładania Towarzystwa, Jasło liczyło 4500 mieszkańców i było małym miasteczkiem. „Sokół” jako pierwsza organizacja o takim charakterze, miał na celu popularyzowanie sportu i ćwiczeń gimnastycznych. Zebranie założycielskie, 13 września 1887 r. zgromadziło w sali Towarzystwa Kasynowego ponad 20 osób, była to głównie inteligencja jasielska: Klemens Sienkiewicz – dyrektor gimnazjum, Roman Gabryszewski – starosta jasielski, dr Karol Biegański, inż. Seweryn Ryszkowski, Adolf Gawlewicz – profesor gimnazjum. Do tej pory, to słynne Gimnazjum męskie im. Króla Stanisława Leszczyńskiego było jednym miejscem gdzie uprawiano gimnastykę. To właśnie w tym gimnazjum, dyrektor Sienkiewicz pozwolił na odbywanie ćwiczeń na sali gimnastycznej, a profesor A. Gawlewicz uczył gimnastyki.
Prezesem Towarzystwa został Romuald Paluch, który był bogatym właścicielem dóbr i znacznym stopniu pomagał finansowo i materialnie Towarzystwu.
Członkowie „Sokoła” mieli prawo udziału w ćwiczeniach, korzystania z przyrządów, używania specjalnego ubioru, korzystania z zasobów bibliotek Towarzystwa. Członkowie mieli zawsze zachowywać się zgodnie z wymogami człowieka honorowego i dobrego Polaka. Po przyjęciu do Towarzystwa, członkowie zwyczajni składali przyrzeczenie, opatrzone własnoręcznym podpisem.
Dla członków „Sokoła” ważną rolę odgrywało wychowywanie w duchu patriotycznym i tradycji narodowej.
Od 1914 r. „Sokół” w Jaśle prowadził działalność militarną, tworzył Polowe Drużyny Sokole, organizował zloty doraźne, wszystko w celu przygotowania społeczeństwa do walki. Kilka lat przed I wojną światową zaczęto w Galicji organizować związki wojskowe „Strzelec” oraz „Stałe Drużyny Sokole”, w których skład wchodzili właśnie członkowie Towarzystwa. Tymczasowa Komisja Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych utworzona w Wiedniu 1912 r. objęła protektorat nad tą akcją. Funkcjonowały wówczas dwa odłamy organizacji niepodległościowych (socjalistyczna i narodowa), pomiędzy którymi dochodziło do konfliktów. Ostatecznie w maju 1914 r. tylko część „Sokołów” podporządkowała się Piłsudskiemu. Z terenu Jasła zmobilizowanych zostało 400 legionistów.
Jasielskie Towarzystwo przyczyniło się do rozwoju kultury fizycznej, ale też w dużej mierze do rozwoju klubów sportowych w Jaśle. „Sokół” potrafił skupić wokół siebie szerokie warstwy społeczne, wpajając karność i dyscyplinę. Organizacja ta dbała nie tylko o tężyznę fizyczną, ale miała krzepić dumę narodową. „Sokół” rozwijał poczucie przynależności do narodu, nawiązywał do zrywów powstańczych i do najszlachetniejszych czynów naszych Ojców. Wcześniejsze doświadczenia zostały z powodzeniem wykorzystane w okresie walk o niepodległość w latach 1918-1920.
Województwo Podkarpackie
Gmina Jasło
Bibliografia:
„Encyklopedia Jasła”, pod red. Zdzisława Świstaka, Jasło 2010
Kino
Opis kontekstów historycznych
Kino jasielskie mieści się w dawnym budynku „Sokoła”, przy ul. Sokoła. Budynek został wzniesiony staraniem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Podczas II wojny światowej uległ zniszczeniu. Odbudowano go końcem lat 50-tych XX wieku. W odnowionym budynku usytuowano Kino „Syrena”. Było to jedno z pierwszych kin w województwie, które dysponowało ekranem i projektorami do wyświetlania filmów panoramicznych. Pierwszym filmem tego typu była kolorowa wersja „Krzyżaków” w reżyserii A. Forda. Był to 1960 rok. Przez wiele lat seanse w jasielskim kinie cieszyły się dużą popularnością. Główna sala kinowa była także wykorzystywana do organizowania spotkań kulturalny, akademii okolicznościowych. W związku z rewolucją technologiczną, w latach 90-tych XX wieku frekwencja zaczęła stopniowo maleć. Po remoncie kino zyskało nowy blask. Zostało ono wyposażone w nowoczesny system nagłośnieniowy i nowe wyposażenie. Jednak takie warunki nie zwiększyły znacząco zainteresowaniem repertuarem kinowym. W budynku tym mieści się również Centrum Informacji Turystycznej i Kulturalnej, tzw. „CITiK”.
Zagłębiając się w historię Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Jaśle, nie znajdujemy wielu dokumentów. Wiele z nich uległo zniszczeniu podczas II wojny światowej. Te, które przetrwały, zostały przekazane przez osoby żyjące, pamiętające tamte czasy.
Wspomniane Towarzystwo powstało w 1887 r. głównie za sprawą inteligencji, a także wpływu gniazda ze Lwowa, Krakowa oraz Tarnowa. Założycielami byli: inż. Seweryn Biegański) oraz Karol Biegański. W momencie zakładania Towarzystwa, Jasło liczyło 4500 mieszkańców i było małym miasteczkiem. „Sokół” jako pierwsza organizacja o takim charakterze, miał na celu popularyzowanie sportu i ćwiczeń gimnastycznych. Zebranie założycielskie, 13 września 1887 r. zgromadziło w sali Towarzystwa Kasynowego ponad 20 osób, była to głównie inteligencja jasielska: Klemens Sienkiewicz – dyrektor gimnazjum, Roman Gabryszewski – starosta jasielski, dr Karol Biegański, inż. Seweryn Ryszkowski, Adolf Gawlewicz – profesor gimnazjum. Do tej pory, to słynne Gimnazjum męskie im. Króla Stanisława Leszczyńskiego było jednym miejscem gdzie uprawiano gimnastykę. To właśnie w tym gimnazjum, dyrektor Sienkiewicz pozwolił na odbywanie ćwiczeń na sali gimnastycznej, a profesor A. Gawlewicz uczył gimnastyki.
Prezesem Towarzystwa został Romuald Paluch, który był bogatym właścicielem dóbr i znacznym stopniu pomagał finansowo i materialnie Towarzystwu.
Członkowie „Sokoła” mieli prawo udziału w ćwiczeniach, korzystania z przyrządów, używania specjalnego ubioru, korzystania z zasobów bibliotek Towarzystwa. Członkowie mieli zawsze zachowywać się zgodnie z wymogami człowieka honorowego i dobrego Polaka. Po przyjęciu do Towarzystwa, członkowie zwyczajni składali przyrzeczenie, opatrzone własnoręcznym podpisem.
Dla członków „Sokoła” ważną rolę odgrywało wychowywanie w duchu patriotycznym i tradycji narodowej.
Od 1914 r. „Sokół” w Jaśle prowadził działalność militarną, tworzył Polowe Drużyny Sokole, organizował zloty doraźne, wszystko w celu przygotowania społeczeństwa do walki. Kilka lat przed I wojną światową zaczęto w Galicji organizować związki wojskowe „Strzelec” oraz „Stałe Drużyny Sokole”, w których skład wchodzili właśnie członkowie Towarzystwa. Tymczasowa Komisja Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych utworzona w Wiedniu 1912 r. objęła protektorat nad tą akcją. Funkcjonowały wówczas dwa odłamy organizacji niepodległościowych (socjalistyczna i narodowa), pomiędzy którymi dochodziło do konfliktów. Ostatecznie w maju 1914 r. tylko część „Sokołów” podporządkowała się Piłsudskiemu. Z terenu Jasła zmobilizowanych zostało 400 legionistów.
Jasielskie Towarzystwo przyczyniło się do rozwoju kultury fizycznej, ale też w dużej mierze do rozwoju klubów sportowych w Jaśle. „Sokół” potrafił skupić wokół siebie szerokie warstwy społeczne, wpajając karność i dyscyplinę. Organizacja ta dbała nie tylko o tężyznę fizyczną, ale miała krzepić dumę narodową. „Sokół” rozwijał poczucie przynależności do narodu, nawiązywał do zrywów powstańczych i do najszlachetniejszych czynów naszych Ojców. Wcześniejsze doświadczenia zostały z powodzeniem wykorzystane w okresie walk o niepodległość w latach 1918-1920.
Województwo Podkarpackie
Gmina Jasło
Bibliografia:
„Encyklopedia Jasła”, pod red. Zdzisława Świstaka, Jasło 2010
