Miasto Mielec słynie z tradycji lotniczych. Zamiast pomników słynnych osób na ulicach dumnie prezentują się samoloty. Miasto reklamuje się hasłem: „Tu rozwijają się skrzydła”. Polskie Zakłady Lotnicze -PZL Mielec były największymi zakładami lotniczymi w Polsce. Rozpoczęły działalność w 1938 roku jako zakład Wytwórnia Płatowców nr 2-Państwowych Zakładów Lotniczych w Warszawie. Zakłady Lotnicze w Mielcu powstały w ramach szerszej inicjatywy–Centralnego Okręgu Przemysłowego Ambitne plany produkcyjne pokrzyżował wybuch II wojny światowej. Po wojnie stały się największą polską wytwórnią lotniczą, budującą samoloty głównie na eksport. Od 1949 roku nosiły nazwę WSK Mielec (Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego), a następnie WSK „PZL-Mielec”. W 1998 roku, w wyniku restrukturyzacji, stały się niezależnym podmiotem gospodarczym. Tereny przedsiębiorstwa działają w Specjalnej Strefie Ekonomicznej Euro-Park Mielec.
W krajobrazie miasta odnaleźć dziś można legendarne samoloty-pomniki właśnie wyprodukowane w Mielcu.
Samolot-pomnik Iskra to atrakcja Mielca, z którą można zapoznać się nawet przejazdem
PZL TS-11 Iskra był to samolot szkolno-treningowy, produkowany przez WSK „PZL Mielec”, zaprojektowany przez zespół pod kierunkiem Tadeusza Sołtyka (stąd oznaczenie TS). Była to pierwsza polska konstrukcja lotnicza napędzana silnikiem odrzutowym. Samolot ten jest widoczny z drogi prowadzącej na Tarnobrzeg. Iskra to samolot ważny dla Mielca i Polski, dlatego też postanowiono upamiętnić go pomnikiem. Replika jest dokładnym odwzorowaniem prawdziwego modelu samolotu. Za sterami Iskry zasiadać mogli jedynie doświadczeni i świetnie wyszkoleni piloci.
Samolot-pomnik AN-2 czyli Antek przy rondzie prowadzącym do Mielca od strony Tarnowa
Innym bardzo znanym mieleckim samolotem jest dwupłat An-2, popularnie nazywany Antkiem. Produkowany w Mielcu od 1960 roku w większości na eksport do ZSRR. Samolotem tym wyruszył w podróż dookoła świata w 1997 roku – rzeszowski pilot, Waldemar Miszkurka. Drugim pilotem był Andrzej Szymański, a mechanikiem pokładowym Bogusław Gajek. Samolot pomnik został odnowiony w 2020 roku. Barwy samolotu są odwzorowaniem kolorów oryginalnego samolotu AN-2. Samolot poza odmalowaniem zyskał także logotyp Miasta Mielca, logo PZL Mielec oraz logo z okazji 550-lecia lokacji miasta. Samolot wita i żegna wszystkich odwiedzających miasto.
Samolot-pomnik Iryda ostatni odrzutowy samolot produkowany przez mielecki zakład
Przy rondzie u zbiegu ulic Wolności i Powstańców Warszawy zamontowano ostatni odrzutowy samolot produkowany przez mielecki zakład. Iryda miała dla mielczan szczególne znaczenie, gdyż miał to być samolot, który zastąpi Iskrę. W 1978 roku w Instytucie Lotnictwa zakończono wstępny projekt i samolot otrzymał oznaczenie I-22 Iryda. Jednak decyzją MON w 1998 roku zawieszono program związany z Irydą. Doprowadziło to do wstrzymania prac badawczych i modernizacyjnych oraz do zakończenia produkcji. W Mielcu stanęły dwa pomniki-samoloty Iryda. Pierwszy z nich na cokole przy halach PZL Mielec. Drugi egzemplarz umieszczono na specjalnym cokole na osiedlu Smoczka. Wyposażony został w elementy uzbrojenia oraz specjalne oświetlenie. Jest to już trzeci samolot ustawiony na terenie miasta, który po TS-11 Iskra i An2 nawiązuje do lotniczych tradycji Mielca.
Legendarny bombowiec Łoś
Łoś był bombowcem całkowicie metalowym, dwusilnikowym dolnopłatem produkowanym w Mielcu w latach 1936-39. Zespołem kierował Jerzy Dąbrowski, a jego prawą ręką był Piotr Kubicki. Łoś” był niewątpliwie w lotnictwie przedwojennym największym osiągnięciem rodzimej myśli naukowej i technicznej, zajmujący znaczące miejsce w rozwoju konstrukcji lotniczych świata. Jego główny atut stanowiła konstrukcja zapewniająca optymalną aerodynamikę, a to przekładało się na prędkość, zwrotność, udźwig, możliwości manewrowania. Bombowiec Łoś rozwijał szybkość 412, w locie nurkowym zaś nawet 520 kilometrów na godzinę. Na pokład mógł zabrać bomby o łącznej masie około 2,5 tony. Jego zasięg z pełnym ładunkiem wynosił 1500 kilometrów, bez obciążenia zaś ponad dwa i pół tysiąca kilometrów. Można znaleźć informacje, iż bez bomb potrafił wykonywać figury akrobacyjne. W 2012 r. w Polskich Zakładach Lotniczych w Mielcu uroczyście odsłonięto replikę tego samolotu.
Województwo: podkarpackie
Gmina: Mielec
