Czas powstania: Buty wywarzano tu od około XV w., do czasów PRL-u.
Opis cech fizycznych:Buty robiono ręcznie z garbowanej skóry cielęcej (cholewy) i z garbowanej skóry z byka (przyszwy). Najpierw skórę pozbawiano włosia, mocząc ją przez dwa tygodnie w soli i wapnie i goląc kosą. Aby nadać skórze czerwony odcień garbowano ją w korze dębowej. Z przygotowanej skóry szyto najpierw but po lewej stronie, odwracano go i wykańczano po zszyciu skór. Na kopycie przybijano obcas z grubą, metalową podkową. Cholewy butów były wysokie, zazwyczaj ponad kolana. Były też obszerne, aby można było w nie włożyć nogę owiniętą onucą, a w czasie silnych mrozów także słomą (tzw. skręty, skrętle). Gotowe buty smarowano dziegciem, co dawało im odporność na wodę. Oba buty były tak wykonane, że pasowały na obie nogi, czyli nie było prawego i lewego. Buty „tyszowiaki” to były bardzo solidne buty, w których chodzili nie tylko okoliczni gospodarze. Sprzedawano je na terenie całej Rzeczypospolitej. Najczęściej używano tych butów podczas jazdy saniami i furmankami oraz podczas młocki.
Opis kontekstów historycznych: „Tyszowiaki” szyli szewcy z miasta (a potem osady) Tyszowce, skupieni w cechu. Według miejscowej legendy, król Władysław Jagiełło, szykując się do walk z Krzyżakami, miał zamówić 10 000 par „tyszowiaków”. W tych butach ponoć walczyli rycerze pod Grunwaldem w 1410 r.
Inna legenda mówi, że przed wiekami, kto przybywał i pytał kto tu mieszka, otrzymywał odpowiedź „tu szewce”. Stąd ponoć pochodzi nazwa „Tyszowce”.
Tyszowce prawie od początków istnienia (XIV w.) były miastem szewskim. Istniejący tu cech szewców otrzymał przywileje na wyrób tych butów od władców Polski: Władysława Jagiełły, Zygmunta Augusta, potwierdzane przez Władysława IV Wazę i Augusta III Sasa. Do wyrobu „tyszowiaków” dopuszczeni byli wyłącznie chrześcijanie. Produkcji słynnych butów zabroniły władze w okresie PRL-u. Skóry i narzędzia do produkcji ”tyszowiaków” zostały zarekwirowane przez odpowiednie służby. Dziś buty te możemy oglądać jedynie w muzeach, zbiorach, na strychach starych domów.
Dnia 15 września 2019 r. w Tyszowcach obchodzono 600 – lecie uzyskania praw miejskich. Z tej okazji w centrum miasta, na placu Konfederacji Tyszowieckiej odsłonięto jedyny na świecie pomnik „tyszowiaków”. Jako pamiątki, po słynnych butach, można nabyć „tyszowiaki” odlane z wosku.
Województwo: lubelskie
Gmina: Tyszowce