Czas powstania
2010 rok
Opis cech fizycznych wprowadzonego Gminnego Cudu Regionu
Bryła pomnika poświęconego żołnierzom Konspiracyjnego Wojska Polskiego ma kształt leżącej litery V symbolizującej zwycięstwo. Zakończono ją kurhanem na którym stoi orzeł z rozpostartymi skrzydłami. W kamienie kurhanu wstawiono krzyże. Środkowa część pomnika ma przypominać zniszczoną mogiłę symbolizującą miejsce pochówku żołnierzy KWP pochowanych w Bąkowej Górze w skutek represji komunistycznych.
Na pomniku umieszczono memoratywny napis: „Pamięci Żołnierzy Konspiracyjnego Wojska Polskiego utworzonego przez kapitana Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca”, poległych i pomordowanych w walce z komunistycznym zniewoleniem w latach 1945-1955. Oddali życie za niepodległość Polski i wolność człowieka”. Powyżej głównego napisu znajduje się mniejszy, powtarzający wołanie zawarte w wierszach Zbigniewa Herberta: „Nie dajmy zginąć poległym”. Po bokach pomnika zawieszono tablice z 230 nazwiskami żołnierzy i współpracowników KWP.
Opis kontekstów historycznych
Pomnik Konspiracyjnego Wojska Polskiego w Radomsku jest pamiątką przypominającą o „żołnierzach wyklętych” i ” Stanisławie Sojczyńskim „Warszycu”. Znajduje się na Placu Solidarności przy skrzyżowaniu ulic Armii Krajowej i Leszka Czarnego. Pomnik powstał w ramach projektu realizowanego przez Fundację „PAMIĘTAMY”. Partnerami przedsięwzięcia był Komitet Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Miasto Radomsko. Autorem i pomysłodawcą pomnika jest pan Marek Szczepanik – rzeźbiarz, twórca wielu pomników Żołnierzy Wyklętych.
Pomnik odsłonięto w dniu 26 września 2010 roku, w setną ocznicę urodzin Stanisława Sojczyńskiego i 65 rocznicę powstania Konspiracyjnego Wojska Polskiego.
Jeszcze kilka „słów” o bohaterze „Warszycu”.
Stanisława Sojczyńskiego „Warszyc” urodził się 30 marca 1910 roku w Rzejowicach, we wsi położonej w województwie łódzkim, powiecie radomszczańskim, gminie Kodrąb. Po ukończeniu szkoły powszechnej uczęszczał do Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Częstochowie, gdzie ukończył Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy Piechoty. Po przeniesieniu do rezerwy pracował jako nauczyciel języka polskiego w wiejskiej szkole w Borze Zajacińskim, nieopodal Częstochowy. W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. uczestniczył w walkach w okolicach Hrubieszowa. Po upadku Warszawy przeszedł do konspiracji. Był członkiem Służby Zwycięstwu Polski. Organizował Podobwód SZP, a następnie ZWZ Rzejowice, który stał się jednym z najlepiej zorganizowanych rejonów konspiracyjnych. Następnie Sojczyński został komendantem Podobwodu Rzejowice AK. Od października 1942 r. pełnił także funkcję zastępcy komendanta Obwodu Radomsko AK. Był jednocześnie szefem Kierownictwa Dywersji w Obwodzie. W sierpniu 1943 r. oddział „Warszyca” zaatakował niemieckie więzienie w Radomsku. Uwolniono wówczas ponad 40 Polaków i 11 Żydów, a oddział poniósł minimalne straty. Podwładni Sojczyńskiego przeprowadzili także udany zamach na szefa radomszczańskiego Gestapo. Za tę akcję porucznik „Warszyc” został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Wkrótce utworzył pierwszy na terenie obwodu oddział partyzancki. Dowodził nim do listopada 1943 roku. W czasie akcji „Burza” został dowódcą I batalionu 27 pułku piechoty AK , staczając na terenie powiatu Radomsko wiele potyczek z Niemcami.
Po wyzwoleniu Polski spod okupacji niemieckiej, Sojczyński w maju 1945, utworzył w Radomsku konspiracyjną organizację. Początkowo nosiła ona kryptonim „Manewr”, następnie „Walka z Bezprawiem”, a od 8 stycznia 1946 przyjęła nazwę „Samodzielna Grupa Konspiracyjnego Wojska Polskiego” o kryptonimie „Lasy”. Licząca ok. 4 tysięcy członków, organizacja ta działała w województwach: łódzkim, częściowo śląskim, kieleckim, oraz poznańskim. Sojczyński w tym czasie rozbudowywał wywiad KWP, którego zadaniem miało być dokumentowanie przestępstw nowych prosowieckich władz oraz funkcjonariuszy sowieckich służb i Armii Czerwonej. Oddział „Warszyca” gromadził informacje nt. informatorów, ruchów wojsk, dezercji i mordów politycznych, prowadził ożywioną działalność wydawniczą, kolportował ulotki i gazetki.
W czerwcu 1946 r. Sojczyński wraz z kilkoma współpracownikami został aresztowany przez bezpiekę. Wszystkich stracono 19 lutego 1947 r., po wyroku sądu wojskowego w Łodzi. Nie wiadomo, gdzie został pochowany.
W 1992 r. łódzki sąd uchylił wyrok skazujący „Warszyca” z 1946 r., uznając, że działał na rzecz niepodległości państwa. 11 listopada 2009 r. kapitan Stanisław Sojczyński został pośmiertnie awansowany na stopień generała brygady.
Województwo: łódzkie
Gmina: Radomsko