Opis cech fizycznych
Góra Łysiec, zwana także Diablą Górą, jest bez wątpienia jednym z atrybutów krajobrazu gminy Goraj. Jej obszar należy do mezoregionu Roztocze Zachodnie lub inaczej Roztocze Gorajskie. To znajdujące się niedaleko miejscowości Hosznia Ordynacka wzniesienie położone jest na wysokości od 280 do 340 m.n.p.m. Wzgórze znajduje się w rozległym kompleksie leśnym.
W lesie na wzgórzu Łysiec odnaleźć można pomnik upamiętniający Fort IV Armii Krajowej. Kwaterował tutaj Hieronim Dekutowski „Zapora”.
Rys historyczny
W czasie działań II wojny światowej na Górze Łysiec znajdował się schron leśny podziemny o nazwie „Fort IV”. Miejsce to było kryjówką dowództwa 9 Pułku Piechoty AK Ziemi Zamojskiej. Jedną z ukrywających się tutaj osób był Hieronim Dekutowski, pseudonim „Zapora” – legendarny dowódca oddziałów partyzanckich. Stacjonował on w Hoszni Ordynackiej i przeprowadził tutaj wiele udanych akcji – nie tylko broniąc okupantów ale również atakując wroga. Zapora był człowiekiem szanowanym i lubianym przez żołnierzy. Do jego działań należy między innymi objęcie dowództwa 4 kompanii w 9 Pułku Piechoty Legionów AK, region „Zamość” oraz stworzenie najliczniejszych na Lubelszczyźnie oddziałów partyzantki typu lotnego.
Śladem po tamtych czasach jest zachowana pozostałość głębokiego rowu w miejscu schronu oraz pomnik, na którym widnieje napis:
Od lokalnej społeczności starszego pokolenia możemy usłyszeć przeróżne historie związane Górą Łysiec i czasami II wojny światowej. Do takich historii można zaliczyć opowieść, gdy wszyscy mieszkańcy miejscowości Jędrzejówka Góra musieli uciekać do lasów ze względu na nalot wroga na wieś. Ukryli się oni w okolicach Góry Łysiec. Wyznaczane były zmiany, na których poszczególne grupy osób przynosiły jedzenie dla reszty ukrywającej się. Wzgórze to było głównym miejscem schronienia dla pobliskiej społeczności w czasach natarcia wroga.
Obecnie wzgórze jest rzadko odwiedzane przez turystów, a nawet i mieszkańców. Spowodowane jest to głównie jego wielkością – na tym obszarze łatwo się zgubić. W sezonie można tu spotkać grzybiarzy a u podnóży wzgórza – spacerowiczów.
